Luật Nhân Quyền của Ontario (Ontario’s Human Rights Code)
Luật Nhân Quyền Ontario (gọi tắt Luật) cung cấp các quyền và các cơ hội bình đẳng, và sự tự do không bị kỳ thị. Luật công nhận phẩm giá và giá trị của mỗi một người tại Ontario. Luật áp dụng cho các lĩnh vực việc làm, gia cư, các tiện nghi và dịch vụ, các hợp đồng, và trong vấn đề tham gia nghiệp đoàn, các hiệp hội ngành nghề chuyên môn.
Tại sở làm, nhân viên bị tàn tật được quyền hưởng các cơ hội và quyền lợi y như những người không bị tàn tật. Trong một số trường hợp, họ có thể cần những sự sắp đặt hay “các sự sắp xếp để đáp ứng nhu cầu” để họ có thể làm các nhiệm vụ công việc của mình.
Các khách hàng, các thân chủ và những người ở thuê bị tàn tật cũng có quyền bình đẳng trong việc đối xử và quyền tiếp cận các tiện nghi và dịch vụ. Các ví dụ của các tiện nghi và dịch vụ là nhà hàng, cửa tiệm, khách sạn và rạp hát, cũng như các chúng cư, phương tiện vận chuyển công và các nơi công cộng khác.
Các nơi cung cấp dịch vụ giáo dục, công cũng như tư, cũng phải chắc chắn là những người tàn tật có thể sử dụng các tiện nghi và dịch vụ của họ, và học sinh bị tàn tật phải được sắp xếp để đáp ứng các nhu cầu đặc biệt.
Tàn tật là gì?
“Sự tàn tật” bao gồm các điều kiện và tình trạng bao quát khác nhau, một số điều có thể nhìn thấy và một số điều có thể không thể nhìn thấy. Một sự tàn tật có thể có từ khi mới sanh, do tai nạn gây nên, hoặc theo thời gian mà có. Có những sự tàn tật về thể chất, về tâm thần và năng lực học hỏi, các rối loạn về tâm thần, bị khiếm thính hay khiếm thị, bị động kinh, bị nghiện thuốc hay nghiện rượu, nhạy cảm với môi trường, và các tình trạng khác.
Luật bảo vệ người dân không bị kỳ thị bởi những sự tàn tật trong quá khứ, hiện tại và các tàn tật nhận thấy được. Ví dụ, Luật bảo vệ một người không bị kỳ thị vì người đó đã bình phục từ việc nghiện rượu. Luật cũng bảo vệ cho người mà tình trạng của người đó không giới hạn các năng lực làm việc của họ tại sở làm, nhưng người đó bị tin là có nhiều nguy cơ hơn để có thể làm được ít hơn trong tương lai.
Dẹp bỏ các trở ngại và thiết kế để không loại trừ bất cứ một người nào
Những người bị tàn tật gặp nhiều sự trở ngại hàng ngày. Những điều này có thể là về thể chất, sự khó chịu trong thái độ hoặc các trở ngại do hệ thống xã hội. Tốt hơn hết là tự nguyện nhận dạng và tháo gỡ các trở ngại thay vì chờ giải quyết các yêu cầu xin sắp xếp để đáp ứng nhu cầu của cá nhân hoặc giải quyết những khiếu nại.
Nhận diện và tháo gỡ các trở ngại cũng là điều tốt nên làm. Ngoài việc đáp ứng các nhu cầu của những khách hàng hay nhân viên bị tàn tật, việc dẹp bỏ các trở ngại cũng có thể giúp cho những người khác, chẳng hạn như những người già và các gia đình có con nhỏ.
Các người chủ, các nghiệp đoàn, các chủ nhà và những người cung cấp dịch vụ có thể bắt đầu bằng cách duyệt lại xem cơ sở của họ có tiện lợi cho người tàn tật sử dụng hay không, duyệt lại các dịch vụ và các phương thức của họ xem có các trở ngại nào hay không. Sau đó quý vị có thể thực hiện một kế hoạch về sự tiện nghi cho người tàn tật sử dụng và bắt đầu dẹp bỏ các trở ngại.
Lập một chính sách về sự tiện nghi cho người tàn tật sử dụng và một thủ tục về khiếu nại cũng là điều hữu ích. Các bước này sẽ giúp quý vị dẹp bỏ các trở ngại hiện có và tránh tạo nên các trở ngại mới. Cách hay nhất để ngăn ngừa các chướng ngại là thiết kế sao cho tất cả mọi người đều có thể sử dụng được. Điều này có nghĩa khi lập kế hoạch xây dựng các cơ sở mới, tân trang cái cũ, mua các hệ thống máy điện toán hay các thiết bị khác, khai trương các trang mạng, lập ra các chính sách và thủ tục, hoặc cung ứng các dịch vụ mới, hãy chắc chắn các sự chọn lựa của quý vị không tạo nên những trở ngại mới cho những người bị tàn tật.
Các trở ngại không chỉ đơn thuần về mặt vật chất. Hãy tiến hành các bước để ngăn ngừa “chủ nghĩa chỉ phục vụ cho những người có khả năng (ableism)” – các thái độ trong xã hội xem thấp giá trị và giới hạn năng lực của những người bị tàn tật – sẽ giúp cổ vũ sự tôn trọng và phẩm giá, và giúp những người bị tàn tật tham gia trọn vẹn vào đời sống cộng đồng.
Nghĩa vụ phải cố gắng sắp xếp để đáp ứng nhu cầu
Ngay cả khi các cơ sở và dịch vụ đã được thiết kế để bao gồm tất cả mọi người, quý vị có thể vẫn cần phải sắp xếp để đáp ứng các nhu cầu cá nhân của một số người bị tàn tật. Theo Luật, các nghiệp đoàn, các người chủ nhà và những người cung cấp dịch vụ có một “nghĩa vụ pháp lý phải sắp xếp để đáp ứng các nhu cầu” của những người bị tàn tật. Mục tiêu của việc sắp xếp để đáp ứng nhu cầu là cho phép những người bị tàn tật được hưởng sự bình đẳng và tham gia vào các dịch vụ, vấn đề gia cư hay nơi làm việc.
Sự cố gắng sắp xếp để đáp ứng nhu cầu là một trách nhiệm được chia sẻ chung. Mọi người đều tham gia, kể cả người yêu cầu sự sắp xếp, phải làm việc chung với nhau, trao đổi thông tin có liên quan, và cùng nhau tìm giải pháp để đáp ứng các nhu cầu.
Không có một công thức cố định trong việc cố gắng sắp xếp để đáp ứng các nhu cầu của những người bị tàn tật. Ngay cả khi một số các sắp xếp có thể làm cho nhiều người được hưởng lợi, quý vị vẫn cần phải xét đến các nhu cầu cá nhân mỗi khi có người xin được sắp xếp để đáp ứng nhu cầu đặc biệt. Một giải pháp cho một người này có thể không thích hợp cho một người khác.
Một số các ví dụ của việc sắp xếp để đáp ứng nhu cầu gồm có:
- Tăng thêm sự linh động về giờ giấc làm việc hay nghỉ giải lao
- Cung cấp các tài liệu chữ viết dưới các dạng khác kể cả chữ được làm theo dạng kỹ thuật số (digitized text), chữ nổi Braille dành cho người mù hoặc chữ in lớn
- Cung cấp các thông dịch viên ngôn ngữ ký hiệu hoặc phụ đề tức thì (real time captioning) cho những người bị khiếm thính, bị điếc hay bị lãng tai để họ có thể tham gia đóng góp trong các cuộc họp
- Lắp đặt các cửa tự động và thiết kế các nhà vệ sinh cho người tàn tật sử dụng tại nơi làm việc hoặc tại những khu vực chung của một căn chung cư condo
- Trong một số các trường hợp, thay đổi các nhiệm vụ công việc làm, tái huấn luyện hay sắp xếp một người vào một công việc khác.
Nhiều sự sắp xếp để đáp ứng nhu cầu có thể thực hiện một cách dễ dàng, và với chi phí thấp. Trong một số các trường hợp, đưa ra ngay một giải pháp hay nhất có thể gây nên “sự khó khăn quá đáng” do vấn đề chi phí hay các yếu tố về sức khỏe và sự an toàn. Ngay cả nếu điều này xảy ra, quý vị vẫn có nghĩa vụ phải tìm và thực hiện những bước kế tiếp tốt nhất mà sẽ không gây nên sự khó khăn quá đáng. Các bước như vậy chỉ nên được tiến hành cho đến khi các giải pháp lý tưởng hơn có thể được thực hiện hay thực hiện từng giai đoạn.
Các trách nhiệm của việc cố gắng sắp xếp để đáp ứng nhu cầu
Là người bị tàn tật:
- Báo cho người chủ, công đoàn, chủ nhà hay người cung cấp dịch vụ của quý vị biết các nhu cầu liên hệ đến sự tàn tật của quý vị có liên quan như thế nào đến các nhiệm vụ công việc làm, đến việc ở thuê của quý vị hay các dịch vụ đang được cung cấp cho quý vị
- Cung cấp thông tin hỗ trợ về các nhu cầu liên quan đến sự tàn tật của quý vị, bao gồm các ý kiến y khoa hay của các nhà chuyên môn khác khi cần
- Tham gia trong việc tìm các giải pháp có thể thực hiện được để đáp ứng nhu cầu.
Là người chủ, công đoàn, chủ nhà hay người cung cấp dịch vụ:
- Chấp nhận với thiện ý các thỉnh cầu của nhân viên, của những người ở thuê, và của khách hàng xin sắp xếp để được đáp ứng nhu cầu
- Chỉ hỏi những thông tin mà quý vị cần để cung cấp sự sắp xếp đáp ứng nhu cầu. Ví dụ, quý vị chỉ cần biết là việc mất thị giác của một nhân viên khiến họ không đọc được tài liệu chữ in, nhưng quý vị không cần phải biết là họ bị bệnh tiểu đường
- Đóng một vai trò tích cực trong việc tìm các giải pháp để cố gắng đáp ứng các nhu cầu của cá nhân
- Giải quyết càng nhanh càng tốt các thỉnh nguyện xin được sắp xếp để đáp ứng nhu cầu, ngay cả nếu điều đó tạo ra một giải pháp tạm thời trong lúc quý vị đang phát triển một giải pháp dài hạn
- Tôn trọng phẩm giá của người thỉnh nguyện xin được sắp xếp để đáp ứng nhu cầu, và giữ bí mật thông tin đó
- Trả các chi phí của việc sắp xếp để đáp ứng nhu cầu, kể cả tiền trả cho các ý kiến hoặc tài liệu y khoa cần thiết hay ý kiến của các nhà chuyên môn khác.
Để biết thêm chi tiết
Xin tham khảo Chính sách và Các Hướng dẫn của Ủy Ban Nhân Quyền Ontario về Sự Tàn tật và Nghĩa vụ phải Sắp xếp để Đáp ứng Nhu cầu, Nhân quyền tại Nơi làm việc, (Ontario Human Rights Commission’s Policy and Guidelines on Disability and the Duty to Accommodate, Human Rights at Work), cũng như các chính sách, hướng dẫn, báo cáo và các ý kiến đệ trình để giải quyết các vấn đề về sự tàn tật trong lĩnh vực giáo dục, nhà hàng, Luật Xây Dựng (Building Code), vận chuyển công cộng và cao niên. Tất cả những tài liệu này có sẵn trên trang mạng của OHRC tại địa chỉ www.ohrc.on.ca.
Chính sách và tập tài liệu nhỏ này làm theo các quyền và nghĩa vụ được bao gồm trong Hiệp định của Liên Hiệp Quốc về Các Quyền của Những Người Bị Tàn tật (United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities/CRPD). Để biết thêm chi tiết, xin viếng mạng: www.un.org/disabilities.
Để nộp đơn khiếu nại nhân quyền – gọi là đơn khiếu nại – xin liên lạc với Tòa Nhân Quyền Ontario (Human Rights Tribunal of Ontario):
Số miễn phí: 1-866-598-0322
Số miễn phí TTY: 1-866-607-1240
Trang mạng: www.hrto.ca
Nếu quý vị cần sự giúp đỡ về pháp lý, xin liên lạc với Trung tâm Hỗ trợ Pháp lý Nhân quyền (Human Rights Legal Support Centre):
Số miễn phí: 1-866-625-5179
Số miễn phí TTY: 1-866-612-8627
Trang mạng: www.hrlsc.on.ca